जातिय बिभेद छैन भन्नु खोज्नु भएको भए यो गलत हुनेछ । मानविय बिकास सूचांकले जातिय बिभेदको तथ्य छरलङ गरेको छ । के कति कुन कुन महत्वपुर्ण स्थानहरुमा कुन जाति बिशेषका ब्यक्तिहरुले आशन ग्रहण गरी बसेका छन यसको तथ्याङ्कले अरु प्रष्ट पार्ने छ । २१ औं चेतनशील समाज पक्कै हो । तैपनि मानविय भावना, मनस्थितिको तह एक समान भनेर सोच्नु नै यहाँ निर ठुलो गल्ति देखिन्छ । बिकसित मुलुककरुको बिकसित मानविय भावना, मनस्थितिको कथा पढेर, कथा घोकेर नेपाल र नेपालको समाज पनि त्यहि बिकसित मानविय भावना, मनस्थितिको तहमा छ र त्यहि पाठ पढाउनु खोज्नु अर्को दुर्भाग्य भएको छ । हुन त के नै फरक भो र बिदेशमा वर्षात हुँदा छाता नेपालमा ओढे पनि । हामीले यो कुरा बुझ्न किन कञ्जुस्याईं गर्दै छौं, २१ शताब्दिको सभ्य विकसित समाज पनि बिभिन्न कालखण्डमा बिभिन्न गतिमा समय संग तालमेल गर्दै बिकास भएको हो । हामी नेपाली पनि समय संग बिकास त भएको छ तर हाम्रो दुर्भाग्य, हाम्रो बिकासको गति बिकसित मुलुककरुको बिकसित मानविय भावना, मनस्थितिको तुलना कम रह्यो । यदि हामीले आफ्नो खुट्टाले कहाँ टेकेको कुराको हेक्का नराख्ने हो भने यो आधार नभएको भवन सरह ढल्नेछ |