संवत बारेमा सामान्य जानकारी

संवत भन्नाले समय, मिति टिपण गर्न बनाइएको समय मापण बिधि हो ।
बिश्वमा ३ किसिमका संवत पाइन्छन ।
१. चन्द्र स्थानमा आधारित 
२. सूर्य स्थानमा आधारित
३. सौर्य-चन्द्र स्थानमा आधारित 

पहिलो प्रणालि सबभन्दा पुरानो बेबिलोन सभ्यतामा पनि प्रयोग गरेको भनिन्छ । मुस्लिम संवत यो प्रणालि अवलम्बन गर्छन । दोश्रो छ बिक्रम संवत, इस्वी संम्वत आदि । तेश्रो छ नेपाल संबत, शाक्य संम्वत ।
एकै प्रणालिमा नयाँ बर्ष शुरु हुने दिन फरक भैकन धेरै संवत हुन सक्छ ।

बिक्रम संवत ईस्वी जस्तै पूर्ण सौर्य संवत हो र यो सूर्यको स्थान नयाँ राशिमा प्रवेश गरे अनुसार महिना परिवर्तन हुन्छ । महिनाहरुको लम्बाई सर्व साधारणलाई थाहा नहुने नै यसको मूल समस्या हो । फेरि बैशाष १, बर्षको शुरुवाट सूर्य स्थान बृष राशिको प्रवेश संगै हुनु पर्नेमा यो प्रणाली मान्नेहरु बिभिन्न संबतहरुमा पनि बैशाक १, एकैदिन नपर्नु आश्चर्यको बिषय पनि हो । दक्षिण भारतको केरलाबासी "विशु" , बंगाल भाषी "बैशाषी" भन्ने गर्छन ।

नेपाल संम्बत सौर्य-चन्द्र आधारित सम्बत हो । भारतमा यस्ता संवत धेरै छन चैत्रमा नयाँ बर्ष शुरु हुन्छ । कुनैले कृष्ण-पक्षमा महिना शुरु गर्छ त कुनैले शुक्ल पक्षमा । यो प्रणालिमा महिनाको नाम सूर्यको स्थान कुन राशीमा छ त्यो बमोजिम हुन्छ भने दिन गन्ने प्रकृया र महिनाको लम्बाइ तिथिमा हुन्छ अर्थ चन्द्रमा स्थान अनुसार । सूर्यको चन्द्रको बर्षमाहुने फरक ३ बर्षमा १ महिना थपेर मिलान गरिन्छ ।

जहाँसम्म नेपाल संबतको कुरा छ, यो पनि कुनै यस्तै प्रणालिै अवलम्बन गरि नयाँ बर्ष शुरु हुने दिन र महिनाको नाम परिवर्तन गरिएको हो ।

यल संम्वत र अरु चिनीया संम्वतमा आधारित जातिय संम्वतहरुको बारेमा मेरो ज्ञान धेरै नै कम छ तैपनि यल संम्वत र अरु चिनीया संम्वतमा आधारित जातिय संम्वतहरुको मौलिकता माथि प्रश्न चिन्ह राख्नु राम्रो होइन